Eid ul Fitr 2012

Eid ul Fitr Celebration ni Rogelio Braga. This is it!

ITO NA YATA ang isa sa pinakamagandang salubong sa akin pagbalik ko ng Maynila mula Cebu. Nang makauwi na ako ng Maynila sinigurado kong binuhay kong muli ang komunikasyon sa mga kaibigan at kapatid ko sa Young Moro Professional Networks Inc (YMPN) na naiwanan ko rito sa Maynila halos tatlong taon na ang nakalilipas. 

Dahil nagkataon na nalalapit na ang Eid nang magdesisyon akong magbalik ng Maynila nakatanggap ako ng imbistasyon sa aking mga kaibigan - sina Ara at Nahda na makisaya sa Eid nila para sa mga bata at mag-aaral ng Liwanag ng Kapayapaan Foundation sa Fairview (ito yung foundation at eskuwelahan ng Muslim na actor na si Robin Padilla - at nakita ko siya sa personal!) 

Labis ang aking pasasalamat at nakadalo sa piging at nabigyan din ng pagkakataon na makatulong sa pamamagitan ng pagiging accidental 'emcee' at facilitator ng children's game para mga dumalong mga mag-aaral. 

Ako bilang dakilang emcee. Para lang kaming umaarte sa entablado.

Masaya lalo na ang mga palaro ng mga bata at ang salu-salo kasama ang kapatid kong mga Muslim. Kahit masungit ang panahon at hindi mo malaman kung uulan o aaraw - nadama ko ang pananabik ng lahat ng dumalo sa piging. Marami rin akong mga bagong kaibigan na nakilala sa pananatili at sinubukan kong tumikim ng iba't ibang putahe mula sa iba't ibang ethno-linguistic group sa Mindanao (mayroon Tausug, Maguindanaoan na hindi ako nakatikim ng paborito kong pastil, Meranao, Yakan). 

Nais ko lamang ibahagi ang ilang mga larawan mula sa aming Eid: 

Si Muhammed Mustafa Samur mula sa Turkey. Bagong kakilala mula Nur Factory. 

Sabi ng kaibigan kong si Ara ito raw ang 'bersiyon' ng cake ng mga Yakan - ang 'maligey'. 

. 

Si Nahda (nasa gitna) ay isang guro sa Liwanag ng Kapayapaan Foundation. 

Alam ko na ang tsokolate talaga ang kahinaan ko...pero napigilan ko ang aking sarili noong araw na iyon. Bigla kong na-miss ang chocolate extreme sa Dessert Factory sa Cebu.

Girl Power! 

Naubos yata ang lakas ko sa excitement sa palarong ito. Sa simula dapat itlog ang gagamitin namin pero dahil hindi kaya ng mga bata at ng kutsara ang itlog ginamit na lamang namin ang kalamansi. Dahil umuulan at iniiwasan na magkasakit ang mga bata sa loob ng masjid ginanap ang palaro. 

Okay let's test it!

At ako kasama sina teachers at yes, emcee for the children's party...si Nahiya ang emcee ng buong piging (yung unang babae sa kaliwa) at kinailangan lamang niya ng tulong mula sa amin.

Jazz Music, Poets, at Ano Na ang Nangyari sa Iyo?

NAIS KO SANANG simulan ang post na ito sa tula ng makata na si Luisa Igloria dahil ang lahat ng uri ng paglisan ay may binabaong sakit at pag-asa. Hindi mo sinusukat ang paglisan sa layo nang narating mo mula sa iyong pinanggalingan kundi sa kung gaano ka na kalapit sa iyong nais na patutunguhan:

You do not hear me, but I still ask it:

If I left, would you follow my trail,

Would you collect the bones of stories they will tell about me

And wear them as a pledge;

And most of all, oh most of all

What would you give up

For that glimpse of me

You will risk again and again to see:

A figure under broken lamplight,

The endpoints of my cape flying upward to the moon

Because finally nothing, not even magnetism,

Could withhold from us the ache,

The promise of such music.

Nitong nagdaang gabi matapos ang halos apat na taon nagkita-kita kaming muli ng mga personal kong mga kaibigan. Natutuwa ako at nakasama ko silang muli. Sa aming mga magkakaibigan, silang apat ay pawang mga seryosong makata, propesor unibersidad at ako lamang ang mandudula at nagsusulat ng fiction. 

Pero sila ang mga bestfriend ko at tunay na mga kaibigan.  

Ang pagkikitang iyong ay para sa isang kaibigan na aalis na muli bukas patungong Amerika para ipagpatuloy ang pag-aaral sa Wisconsin.  Sa gitna ang huntahan sa kape at tsaa naitanong ng aking mga kaibigan ko kung bakit bigla na lamang akong bumalik ng Maynila at nilisan ang Cebu. At alam kong wala akong maitatago sa kanila at kalkulado na nila ang aking ugali. At hayun, ikinuwento ko nga sa kanila ang nangyari sa akin. At natutuwa ako na naunawaan naman nila ako at nagpasalamat na nakabalik na ako ng Maynila - at natutuwa ako na hiniling nila na sana hindi na ako muling aalis ng Maynila. Doon ko naiisip na masuwerte pa rin ako at mayroong mga taong nagpapahalaga sa akin - maging sa aking mga limitasyon at pagkukulang. 

Mabigat ang usapan naming lima - panitikan, relasyon, kaligayahan, tula, buhay, at ang mga pinagdadaanan namin sa kasalukuyan. Na-miss ko ang ganitong mga kausap, ang ganitong mga tao na binubuksan nila ang sarili nila sa akin at malaya ko ring binubuksan ang sarili ko sa kanila. Ganito marahil ang relasyon: bubuksan mo ang sarili mo isang tao at ganoon din ang gagawin niya sa iyo - at hindi mo sasabihin sa kanya pagkatapos: bahala ka, buhay mo iyan gawin mo ang gusto mo. Hindi ganyan ang kaibigan, hindi ganyan ang relasyon. At nagpapasalamat ako at nagkaroon ako ng mga kaibigan na tao kung magdamdam, na tao kung makitungo. At inaasahan nila na naririyan ka at hindi ka tatapunan ng paghusga sa sandaling magkamali ka. Sila ang unang uunawa sa iyo, sasabihin nila ang totoo, hindi sila magtatago ng kahit na ano. Tapat sila sa iyong pagkatao, at ninanais nila na matunton mo ang ninanais mong marating. 

Matapos ang mahabang huntahan sa kape at tsaa nagtungo kami sa isang jazz bar sa Timog. At naglunoy kaming lahat sa musika - walang mga salita ang namagitan sa amin sa haba ng mga pagtatanghal ng mga banda at hinayaan namin na ang musika at magsalansan ng aming mga damdamin - ako, sa aking kalungkutan. Doon ko unang naunawaan ang rikit ng jazz bilang genre. Walang salita, walang konkreto at nakasasakal na istruktura - musika lamang, spontaneous. Damdamin, ang buhay at ang mga posibilidad. 

Nabanggit ng isa kong kaibigan na propesor sa Ateneo de Manila at isang makata nang mapansin niyang nalulungkot ako sa aking mga kuwento sa nangyari sa akin sa Cebu gayon din ang isa kong kaibigan na katatapos lamang tapusin ang isang anim na taong relasyon. Sabi niya sa amin,  hindi ang maging masaya o malungkot dahil ang lahat nang ito ay natatamasa lamang sa haba ng sandali. Ang hanapin ay ang kapanatagan ng loob.

Nais ko sana na magbalik muli sa akin ang kapanatagan ng loob, o matagpuan ko ito sa isang tao. Alam ko pa rin ang maging tao dahil alam ko pa rin kung paano ang tunay na magdamdam at maging malakas at matatag na unawain ko ang aking Sarili. 

"A Kind of Burning": Ang Makata, Ang Kahirapan, Ang Pag-Ibig, at ang Student Writer

TULAD NG MGA kasama kong Tomasinong manunulat, o iyong mga manunulat na nagtapos sa Unibersidad ng Santo Tomas o mga naging kasapi ng Thomasian Writers Guild mataas ang pagtingin namin kay 'Ma'am Ophie' bilang guro, kaibigan, mentor, at 'ina ng mga Tomasinong manunulat'. 

Hindi ko talaga naging guro si Dimalanta sa kahit na anumang kurso sa kolehiyo (dahil Agham Pampulitika ang kurso ko sa Santo Tomas) pero nabigyan ako ng maikling pagkakataon na maging guro ang dakilang makata, ang dekana. 

Ganito ang kuwento:

Kamamatay lang noon ng tatay ko at ang tanging nagtataguyod sa amin ay ang nanay ko sa pamamagitan ng maliit naming tindahan ng isda sa isang talipapa riyan sa Luzon Avenue.  Halos ibenta na ng nanay ko  ang lahat ng mga gamit namin na naipundar ng tatay ko sa mahabang taon na construction worker sa Middle East at isanla ang kanyang wedding ring para lang makabayad ng tuition ko noon sa kolehiyo, kailangan ko na kasing makatapos ng pag-aaral at makapagtrabaho para masuportahan ko ang mga nakababata kong kapatid sa pag-aaral at gampanan ang responsibilidad na iniwanan ng aking ama. 

Natatandaan ko noon, 4th year college ako. At ito ang taon na nahumaling ako sa Panitikan at pagsusulat dahil ito rin ang taon na naging kasapi ako ng Thomasian Writers Guild at naging patnugot sa Filipino ng The Flame. Ito rin ang taon na nararamdaman ko na ang pressure ng pagiging 'padre-de-pamilya' matapos ko lamang ang aking pag-aaral sa kolehiyo. Malaki at mabigat ang papasanin ko matapos ko lang ang aking pag-aaral. Kailangan ko nang kumita ng pera at tumulong sa pamilya. Ito rin ang taon,  sa hindi ko maisip na kadahilanan sa ngayon, nagdesisyon akong maging isang 'manunulat'. Ang sabi ko sa sarili ko noon, matapos ko lang ang pag-aaral na ito magiging isang manunulat ako pero gagampanan ko ang responsibilidad ko sa aking pamilya.  Hindi ko pa noon ganoon kakilala ang buhay at responsibilidad, inakala ko na ganoon lang kadali ang lahat paglabas mo sa Unibersidad.

Pero paano ako magiging manunulat kung ang kurso ko ay Political Science at wala akong kurso na may kinalaman sa pagsusulat? Disiplina ang pagsusulat at kailangan mo itong pag-aralan. Nais ko noong mag-aral ng Poetry, iyong seryosong pag-aralan ang disiplina ng pagtula. Sino ba namang ayaw maging si Rio Alma, Cirilo Bautista, Ramil Gulle, Lourd de Veyra o maging si Dimalanta. Pero ang problema: paano ko ipaliliwanag sa nanay ko na kailangan kong magdagdag pa ng isa pang kurso higit pa sa mga regular ko na kurso sa aking major? Dagdag gastos na naman ito para sa aking pamilya. Pero nais kong mag-aral sana ng Poetry kay Dimalanta at maka-enrol sa klase niya. 

Si Dimalanta, kahit aristokrata sa kilos, pananalita at pananamit ay isang mabuting tao  at mananatili sa akin palagi ang isang bagay na nagawa niya sa akin at sa aking pamilya bagaman may mga pagkakataon noon sa kolehiyo na may hindi kami pagkakaunawaan sa ilang bagay na may kinalaman din sa pagsusulat. 

Ang hindi alam ng nakararami mayroon kaming isang lihim ni Dimalanta. 

Gamit ang malaking Olympia typewriter na binili pa ng tatay ko noon sa kasama niyang construction worker (construction worker ang tatay ko noong nabubuhay pa siya) lumiham ako kay Dimalanta. Ipinaliwanag ko sa liham ang sitwasyon ng aking pamilya at ang pagnanais kong makapag-aral ng Tula at maging isang makata pero hindi na kayang tustusan pa ng aking pamilya ang dagdag na kurso lalo na't wala naman itong kinalaman sa aking major. Iniabot ko sa sikretarya niya ang liham, nilunok ko ang lahat ng pride at nalalabing hiya sa katawan at umasa na hindi aaprubahan ng dekana at makata ang hiling ng isang hindi-naman-literature-major na tulad ko at nagsusulat pa sa Filipino (sa Ingles lamang nagsusulat si Dimalanta.)  Hilining ko kasi sa makata na makapasok sa klase niya ng libre sa buong semester. Pakapalan na lang ito ng mukha, kapit sa patalim ika nga nila sa Tagalog. 

Dalawang araw din akong hindi makatulog at iniiwasan na balikan ang Dean's Office kung 'approve' o 'disapprove' ba ni Dimalanta ang hiling ko. Pero naglakas-loob akong kunin ang liham sa ikatlong araw. At nang iniabot sa akin ang liham - halos maiyak ako sa tuwa, sa ibabaw ng mga letra na tinipa pa sa typewriter ang isang malaking "OK" at ang pirma ng Dekana. 

Iyon ang unang pagkakataon na nakaramdam ako ng suporta mula sa isang tao, sa isang 'malaking tao' ng Panitikan ng Pilipinas para sa aking pagsusulat.  Doon ko nakita na sa kahit na anong sitwasyon naroroon ang iyong buhay, kahirapan halimbawa o gampanan ang responsibilidad sa pamilya, hindi ito sapat para itigil ang pagsusulat, ang mangarap. 

At sa mga panahong ito ng aking buhay na tila nasusubok ang pagtitiwala ko sa kabutihan ng mga tao at sa intensiyon ng mga taong nagnanais na maging bahagi ng aking buhay, nais kong balikan si Dimalanta - ang guro, ang Makata, ang ina na minsan hindi ako tinalikuran nang humiling ako ng pag-ibig, pagkalinga, at pag-unawa. 

Mayroon pang mabubuting tao. Hindi kailangang maging mapait ang lasa ng buhay. 

Kaya ngayon, sa mga panahong ito ng aking buhay na malapit na akong mawalan ng tiwala sa kabutihan ng mga taong nagnanais na maging bahagi ng aking buhay, sa mga saliwang intensiyon ng mga tao sa akin - nais kong balikan si Dimalanta, ang bahaging iyon ng aking buhay, sa aking kabataan. At noong mga panahong iyon ng aking kabataan na naglulunoy din ako sa lungkot, kahirapan sa buhay, sa dalamhati at pag-iisa palagi kong ibinibigkas sa aking sarili ang tulang ito ni Dimalanta. Ngayon, sa edad kong ito, natatawa ako't binibigkas ko pa rin ang tulang ito ni Dimalanta na tila dasal - dasal sa sarili at sa kaligtasan ng pananampalataya sa relasyon at pag-ibig. 

A Kind of Burning

Ophelia Alcantara-Dimalanta

it is perhaps because
one way or the other
we keep this distance
closeness will tug as apart

in many directions
in absolute din
how we love the same
trivial pursuits and
insignificant gewgaws
spoken or inert
claw at the same straws
pore over the same jigsaws
trying to make heads or tails
you take the edges
i take the center
keeping fancy guard

loving beyond what is there
you sling at the stars
i bedeck the weeds
straining in song or
profanities towards some
fabled meeting apart
from what dreams read
and suns dismantle
we have been all the hapless
lovers in this wayward world
in almost all kinds of ways
except we never really meet
but for this kind of burning.

(Abangan sa aking blog ang isang sanaysay sa naisulat ko bilang pag-alaala kay Dimalanta. Nasa Compostela, Cebu pa ako noon naninirahan nang makarating sa akin ang balita ng pagpanaw ng guro. Sa Compostela naisulat ang unang burador ng sanaysay na ipababasa ko muna sa mga kasama at kaibigan kong manunulat sa dating mga kasapi rin ng Thomasian Writers Guild bago ko ilathala sa aking blog. RB)

Paglisan.

ANG TOTOO ISANG napakagandang karanasan para sa akin ang sumakay ng barko pauwi ng Maynila noong Martes. 

Ito iyong magdamag na kumbersasyon sa dagat at sa isang matandang Meranao na nakipagpalitan sa akin ng ilang stick ng yosi at kuwentuhan sa buong magdamag hanggang sa mag-sahur (at muntik pa naming makalimutan na fasting na pala nang maglunoy kami sa kuwentuhan sa Jabidah Massacre nang mapadaan ang barko sa Corregidor at naabutan na kami ng araw sa deck ng barko.) 

Lunes nang magdesisyon akong lisanin ang Cebu at magbalik na lamang sa Maynila sa piling ng aking pamilya at mga kaibigan. Mabilisang desisyon ni hindi ko kailangang magpaliwanag sa maraming tao. Lumilisan ako 'pag malungkot ako. Lumilisan ako kapag masyadong masakit ang isang karanasan sa isang lugar. Minsan, lumilisan ako upang mapanatili ang isang alaala at kipkipin papalayo sa aking sulok.  

Kinausap ko ang dagat sa haba at bagot ng biyahe:

May mga malulupit kasing mga tao: gusto nila sila lamang ang inuunawa. Ang tunay na kaibigan hindi ka iiwanan sa mga oras na hihilingin mo ang tulong, hihilingin mo ang kausap, ang manatili. Ang tunay na kaibigan tatanggapin ka kung ano ka man at pilit kang uunawain kung ano ka man at tatanggapin ang mga kahinaan mo at mga pagkukulang. 

Pasensiya kung hindi ako sapat. Pasensiya kung nasabi ko na hindi kita puwedeng maging kaibigan, at mananatili iyon. Ni hindi mo tinanong kung saan ako nanggagaling. 

Ni hindi mo tinanong kung ano ang nakaraan ko, bakit ako ganito. Bakit mas pinipili ko ang mag-isa sa malayong lugar. Kung bakit hindi ako nagpapahawak nang walang paalam. Kung bakit pinipili ko ang mga taong sinasamahan ko. Habang naroroon ako sa tabi mo, sa harap mo at pinakikinggan ang lahat ng kuwento mo sa buhay mo -- ang totoo, hinihintay ko na tanungin mo ako: saan ka nanggaling? 

Tao ako. Hawakan mo ako. Hindi ako bagay; hindi ako konsepto. Hindi kita puwedeng maging kaibigan, ang sabi ko sa iyo noon. Ako ang lilisan. 

Halos sa buong magdamag naroroon lang ako sa deck ng barko at hinahayaan kong hampasin ako ng hangin at paminsan-minsan nakikipaghuntahan sa isang matandang Meranao na nakilala ko sa biyahe, nandu'n lang kami, nag-uusap minsan walang mga salita ang namamagitan sa amin maliban sa tahimik na hithit-buga ng sigarilyo sa pagitan ng aming mga labi. 

At namalayan ko na lamang nandito na ako sa Maynila. Dito, malaya ako at maligaya. Dito, maraming kaibigan at ibibigay nila sa iyo ng pag-ibig nang hindi mo nililimos na para kang aba. Dito, ang relasyon ay para sa tao at tinatanggap at itinatakwil kang tao. Dito, dito ako nanggaling. At palaging dito ako manggagaling. At masaya ako at buong-buo at walang napilas sa aking kaluluwa dahil alam ko at hindi ko itinatakwil ang aking pinanggalingan, ang kartograpiya ng aking pagkatao - iyong uri ng pagtatakwil na ni hindi mo na makikilala ang iyong sarili na malapit ko nang magawa sana sa aking sarili nang dahil sa iyo...kaya ako na lamang ang lilisan. 

Sayang, ito ang unang salita sa damdamin ng pangungusap at diskurso ng panghihinayang. Sayang at muntik na kitang naging mabuting kaibigan. Ngunit ang lahat ng pangungusap ay nagtatapos sa isang tuldok: At ako na lamang ang lilisan.

Tao pa rin akong maituturing. At tao pa rin akong makikibagay at makikitungo sa ibang tao. Salamat. Alhamdulillah.